Osmanlıda Maymunlar Neden İdam Edildi? Maymunkeş Abdülkerim Efendi Kimdir?

Donanmada Görevli Maymunlar

XVI. yüzyılın en güçlü donanması olan Osmanlı Donanması, Akdeniz'i iç deniz haline getirmişti. Bu donanmada, kalyonlarda gözcü direklerinde özel olarak eğitilmiş maymunlar kullanılırdı. Bu özgün ve ilginç uygulama, donanmanın keşif ve gözetleme faaliyetlerinde büyük fayda sağlamaktaydı. Maymunlar, yüksek yerlere tırmanabilme yetenekleri ve dikkatleri sayesinde düşman gemilerini erken tespit edebilir ve tehlikeleri önceden bildirebilirdi. Bu şekilde Osmanlı Donanması, denizlerde üstünlüğünü koruyarak başarılı seferler gerçekleştirme avantajı elde ediyordu.

Abdülkerim Efendi, bir gün maymunların cinsel istismara maruz kalabileceği düşüncesiyle, kendisine eşlik eden bir grup insanla birlikte bu konuda endişeli olduğu pazarı ziyaret etmiş, dükkânları tahrip etmiş ve bütün maymunları yakalatarak civardaki ağaçlara asıp öldürtmüştür. Bu olayın ardından Abdülkerim Efendi, halk tarafından "maymunkeş" lakabıyla anılmaya devam etti. Toplum tarafından sevilmeyen bu aşırı sinirli, merhametsiz ve sert adamın ölümü, İstanbul'da coşkuyla kutlanan bir şenliğe dönüştü.

Maymunkeş Abdulkerim

Özellikle Hicri 999 yılında İstanbul'un meydanlarında, tüm büyük ağaçlar, sanki maymundan meyve vermiş gibi tuhaf bir görünüm sergiliyorlardı. Bu ağaçlar, maymunların yavrulamış gibi görünen dallarına benzeyen şekiller oluşturuyorlardı. Bu durumdan etkilenen insanlar, iri maymunlar için özel idam sehpaları kurularak cesetlerinin halka teşhir edilmesini sağlıyordu.

Abdulkerim, atına atlayarak semt semt dolaşır ve idam edilecek maymunların iplerini kendi eliyle çekerdi. Bu tuhaf karaktere sahip olan Kazasker Efendi'nin iyi tarafları da vardı. Örneğin, hayır işlerine katkıda bulunmayı severdi. Ancak, gayri Müslim unsurlara karşı derin bir nefret ve kin beslerdi. Bir gün Hristiyanları ve Yahudileri kötülemek için düşünce kurbanı oldu.

O dönemlerde her din mensubunun farklı renkte başlık takması alışılmış bir durumdu. Hristiyanlar gök mavisi, Yahudiler ise sarı serpuşlar kullanırlardı. Ancak Kazasker Efendi, bu başlıkları siyah ve kırmızı renkte kumaşlara dönüştürdü.

Abdülkerim Efendi, 1591 yılında yaptıracağı ibadethanenin tüm inşaat malzemelerini hazırlamıştı. Bir gece, çok kalabalık bir işçi grubu harekete geçti. Sabah uyandıklarında, yerine maşatlığın olduğu yerde minareli bir caminin yükseldiğini gördüler. Molla Efendi'nin cesaretine ve bu olağanüstü hızlı işçilik becerisine hayran kaldılar. Devlet, Molla Efendi'nin bu ani değişikliği kabul etmekten başka bir seçeneği olmadığı için durumu kabullenmek zorunda kaldı.

Yel Değirmeni Cami adı ile bilenen camiyi maymunkeş Abdülkerim Efendi yaptırmıştır. Molla Kerim Efendi, mabedini yaptırdıktan iki sene sonra hayatını kaybetmiş ve buradaki Kasım Çavuş mezarlığına defnedilmişti.